Beethoven Late Piano Sonatas Opp.1, 109 & 111

Nikolai Lugansky (piano)

De definitie van Édouard Herriot, volgens welke bij Beethoven "alles van binnenuit komt" en het leidende principe "niet de regel van de school maar de wet van het leven" is, is vooral van toepassing op de laatste sonates: zij vormen een soort dagboek (Romain Rolland zag in Opus 101 een "dag van het innerlijke leven van de componist") en zijn het onderwerp van experimenten, zoals bijvoorbeeld blijkt uit de variaties van Opus 109, die tenslotte leiden tot de mystieke sereniteit van de laatste sonate, Opus 111. Het interpreteren van deze sonates is een krachttoer als het beklimmen van de Everest, die de verbeeldingskracht van een pianist als Nikolai Lugansky vereist om te volbrengen.

Zijn uitvoeringen hebben een uitzonderlijke kracht, helderheid en intensiteit. Als zodanig klinken deze immer verbazingwekkende late sonates verrassend nieuw, alsof je ze voor het eerst hoort.

Beethoven:
 Late Piano Sonatas, Opp. 101,109 & 111

"Zijn lerares Tatjana Nikolajeva, Grande Dame van de Russische pianistiek, noemde hem ‘de volgende’, verwijzend naar grote voorgangers als Emil Gilels en Svjatoslav Richter. En inderdaad treedt Nikolai Lugansky in de voetsporen van deze giganten. Als peuter al speelde hij op het gehoor een Beethovensonate na. Bij Nikolajeva leerde hij legato spelen - ze liet hem niet aan het pedaal komen. De sporen van haar strenge maar zeer wijze lessen zijn nog altijd hoorbaar in het spel van de 48-jarige Lugansky. Ritmische controle, doordachte dynamiek, veelvormige expressie, kleurrijke klankvorming, heldere melodievoering, zorgvuldige frasering, subtiel pedaalgebruik. Zo geformuleerd suggereert zo’n psomming een stoet van losse momenten, maar Lugansky zou Lugansky niet zijn als er niet een vanzelfsprekende vloeiende lijn liep, een verhalende spanningsboog die de aandacht vasthoudt van begin tot eind, juist door de onnadrukkelijkheid waarmee hij een maximum aan expressie bereikt. Lugansky’s concert in het Concertgebouw werd ons in mei door de neus geboord, u weet waarom. Ook de geplande herkansing zit er niet meer in, de serie Meesterpianisten is in 2020 gestopt. Dat we deze prachtige late Beethovens nu hebben is dan tenminste nog een troost, en geen schrale."
Klassieke zaken Magazine 6-2020